Ubuntu ve diğer Linux dağıtımlarında kullanılabilen temel komutlar ve bunların anlamlarını içeren bir tablo oluşturdum. Bu komutlar, komut satırında (terminal) yaygın olarak kullanılan ve sistem yönetimi, dosya işlemleri ve daha fazlası için yararlı olan komutları içerir.
| Komut | Anlamı | Kullanım Örneği |
|---|---|---|
ls | Belirli bir dizindeki dosya ve klasörleri listeler. | ls -l (detaylı listeleme) |
cd | Dizin değiştirir. | cd /home/user (home dizinine gider) |
pwd | Geçerli çalışma dizinini gösterir. | pwd |
mkdir | Yeni bir dizin oluşturur. | mkdir yeni_klasor |
rmdir | Boş bir dizini siler. | rmdir eski_klasor |
rm | Dosya veya dizin siler. | rm dosya.txt, rm -r klasor (dizini siler) |
cp | Dosya veya dizin kopyalar. | cp dosya.txt /hedef/dizin |
mv | Dosya veya dizin taşır veya yeniden adlandırır. | mv dosya.txt /hedef/dizin, mv eski_ad.txt yeni_ad.txt |
cat | Dosya içeriğini gösterir. | cat dosya.txt |
nano | Metin düzenleyici açar. | nano dosya.txt |
vi | Metin düzenleyici açar. | vi dosya.txt |
more | Dosya içeriğini sayfa sayfa gösterir. | more dosya.txt |
less | Dosya içeriğini sayfa sayfa gösterir (geri dönülebilir). | less dosya.txt |
head | Dosyanın başındaki satırları gösterir. | head -n 10 dosya.txt (ilk 10 satır) |
tail | Dosyanın sonundaki satırları gösterir. | tail -n 10 dosya.txt (son 10 satır) |
echo | Mesaj veya değişken çıktısını yazdırır. | echo "Merhaba Dünya" |
touch | Boş bir dosya oluşturur veya mevcut dosyanın zaman damgasını günceller. | touch yeni_dosya.txt |
chmod | Dosya veya dizin izinlerini değiştirir. | chmod 755 dosya.txt |
chown | Dosya veya dizin sahipliğini değiştirir. | chown kullanıcı:grup dosya.txt |
find | Dosya veya dizin arar. | find / -name dosya.txt |
grep | Dosya içeriğinde metin arar. | grep "aranan_metni" dosya.txt |
ps | Çalışan süreçleri gösterir. | ps aux |
top | Gerçek zamanlı süreç ve sistem kaynağı kullanımı gösterir. | top |
kill | Süreci sonlandırır. | kill 1234 (1234 PID’si olan süreci sonlandırır) |
df | Disk alanı kullanımı hakkında bilgi verir. | df -h (insan tarafından okunabilir formatta) |
du | Disk kullanımını gösterir. | du -h dosya.txt |
free | Bellek kullanımı hakkında bilgi verir. | free -h |
uname | Sistem hakkında bilgi verir. | uname -a |
ifconfig | Ağ arabirimleri yapılandırmasını gösterir. | ifconfig |
ip | Ağ arabirimleri hakkında bilgi verir. | ip addr |
ping | Bir hosta ICMP paketleri gönderir. | ping google.com |
wget | Web üzerinden dosya indirir. | wget http://site.com/dosya.zip |
curl | URL’den veri transfer eder. | curl http://site.com |
apt | Paket yönetim işlemleri yapar. | apt update, apt install paket |
dpkg | Debian paketleri yönetir. | dpkg -i paket.deb |
history | Geçmiş komutları gösterir. | history |
alias | Komutlar için takma ad oluşturur. | alias ll='ls -l' |
tar | Arşiv dosyalarını oluşturur ve çıkarır. | tar -czvf arşiv.tar.gz klasor |
zip | Dosya veya dizini sıkıştırır. | zip -r arşiv.zip klasor |
unzip | Sıkıştırılmış dosyaları açar. | unzip arşiv.zip |
ssh | SSH üzerinden başka bir makineye bağlanır. | ssh kullanıcı@sunucu |
scp | Dosya kopyalama (SSH üzerinden). | scp dosya.txt kullanıcı@sunucu:/hedef/yol |
mount | Dosya sistemini monte eder. | mount /dev/sda1 /mnt |
umount | Monte edilmiş dosya sistemini çıkarır. | umount /mnt |
ln | Bağlantı oluşturur (sabit veya sembolik). | ln -s hedef bağ |
whoami | Mevcut kullanıcı adını gösterir. | whoami |
uptime | Sistem çalışma süresi ve yük bilgisi verir. | uptime |
date | Geçerli tarih ve saati gösterir. | date |
cal | Takvim gösterir. | cal |
shutdown | Sistemi kapatır. | shutdown -h now |
reboot | Sistemi yeniden başlatır. | reboot |
Açıklamalar
- Dosya ve Dizin İşlemleri:
ls,cd,mkdir,rmdir,rm,cp,mv,touchgibi komutlar dosya ve dizinler üzerinde işlem yapar. - Dosya İçeriği:
cat,more,less,head,tail,grepgibi komutlar dosya içeriğini görüntülemeye ve aramaya yarar. - Metin Düzenleyiciler:
nano,vigibi komutlar metin dosyalarını düzenlemek için kullanılır. - İzinler ve Sahiplik:
chmod,chownkomutları dosya ve dizinlerin izinlerini ve sahipliğini değiştirmek için kullanılır. - Ağ ve İnternet:
ping,wget,curl,ssh,scp,ifconfig,ipgibi komutlar ağ ve internet bağlantılarını yönetir. - Sistem Bilgisi ve Yönetimi:
ps,top,df,du,free,uname,whoami,uptime,dategibi komutlar sistem durumu ve bilgisi hakkında bilgi verir. - Paket Yönetimi:
apt,dpkgkomutları Ubuntu’da paketleri yüklemek ve yönetmek için kullanılır. - Arşivleme ve Sıkıştırma:
tar,zip,unzipkomutları dosyaları sıkıştırmak ve açmak için kullanılır. - Bağlantılar:
lnkomutu dosyalar ve dizinler için sabit ve sembolik bağlantılar oluşturur.
Bu komutlar, Linux terminalinde sıkça karşılaşılan ve temel görevleri gerçekleştirmek için kullanılan komutlardan sadece birkaçıdır. Daha fazla bilgi ve seçenek için, her bir komutun man (manual) sayfasını inceleyebilirsiniz. Örneğin, man lskomutu, ls komutunun tüm seçeneklerini ve kullanımını gösterecektir.